Thực tế cho thấy, ngộ độc phèn là một trong những nguyên nhân khiến cây lúa phát triển kém, vàng lá, thậm chí chết rạp từng đám – nhất là trong giai đoạn mạ hoặc đẻ nhánh. Bà con mình dễ nhầm hiện tượng này với thiếu dinh dưỡng hoặc úng nước, dẫn đến xử lý sai cách, gây thiệt hại nặng nề về năng suất.
Vậy thì lúa bị ngộ độc phèn là gì? Vì sao lúa bị nhiễm phèn? Và quan trọng nhất – làm sao để khắc phục và phòng ngừa hiệu quả? Mời bà con cùng Tây Đô JSC tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết dưới đây nhé!
Ngộ độc phèn là gì? Vì sao lúa bị ngộ độc phèn?
Trước tiên, bà con mình cần hiểu rằng: “phèn” thực chất là các hợp chất sắt, nhôm và lưu huỳnh có sẵn trong đất, nhưng khi bị oxy hóa (thường là sau khi cày xới, phơi đất khô rồi gặp nước mưa hoặc nước tưới) thì sẽ sinh ra các chất độc hại cho cây lúa, điển hình như: Fe²⁺, Al³⁺, SO₄²⁻…
Những chất này gây ngộ độc rễ, khiến cây lúa không hút được nước và chất dinh dưỡng. Hậu quả khi lúa bị ngộ độc phèn là cây chậm phát triển, lá vàng, rễ thối, đẻ nhánh kém, năng suất suy giảm nghiêm trọng.
Vùng đất dễ bị phèn thường có đặc điểm:
- Đất trũng thấp, dễ bị ngập úng.
- Vùng có tầng sinh phèn (acid sulfate soil), phổ biến ở ĐBSCL.
- Khu vực ven biển, nơi nước mặn – nước ngọt xen kẽ, hoặc đã từng bị nhiễm mặn.
Dấu hiệu nhận biết lúa bị ngộ độc phèn
Nếu bà con đang canh tác trên đất có nguy cơ bị phèn, hãy đặc biệt lưu ý những dấu hiệu dưới đây:
- Lúa vàng lá từng cụm: Đặc biệt là lá non bị vàng hoặc đỏ đồng, trong khi lá già vẫn còn xanh. Vàng lan dần từ chóp lá xuống gốc.
- Thối rễ, rễ đen: Khi nhổ lên thấy rễ lúa bị đen sẫm, đứt dễ, ít rễ tơ – dấu hiệu rõ ràng của ngộ độc phèn.
- Sinh trưởng kém: Cây lúa chậm lớn, còi cọc, hình dáng và kích thước như “dậm chân tại chỗ” trong nhiều ngày.
- Trên mặt đất có váng phèn: Có lớp kết tủa đỏ gạch hoặc trắng mờ như vôi bám trên mặt ruộng hoặc gốc cây.
Nhiều bà con thấy lúa vàng liền bón thêm đạm hoặc kali, nhưng càng bón càng vàng – đó là vì rễ đã bị phèn làm tê liệt, không còn khả năng hấp thụ phân.
Tác hại lúa bị ngộ độc phèn nếu không xử lý kịp thời
Lúa bị ngộ độc phèn không chỉ làm giảm năng suất mà còn khiến chi phí đầu tư tăng cao vì phải “cứu lúa” bằng nhiều biện pháp. Nếu không can thiệp đúng lúc, bà con sẽ phải đối mặt với:
- Giảm năng suất 20 – 50%, thậm chí mất trắng nếu rễ chết toàn bộ.
- Phẩm chất gạo xấu: hạt nhỏ, lép nhiều, hàm lượng dinh dưỡng giảm.
- Mất cân bằng hệ sinh thái ruộng: vi sinh vật có lợi chết, đất chai cứng. Từ đó ảnh hưởng nặng đến các vụ mùa sau.
- Tốn chi phí cải tạo đất, bón phân, phun thuốc nhiều lần mà không hiệu quả.
Biện pháp phòng ngừa và cách xử lý lúa bị nhiễm phèn
Chọn giống lúa phù hợp đất phèn
Đây là bước đầu tiên và quan trọng để giảm thiểu nguy cơ ngộ độc phèn. Bà con nên chọn các giống lúa chịu phèn, chịu ngập tốt như: OM 4900, OM 18, OM 340, Đài Thơm 8…
Ngoài ra, giống phải có nguồn gốc rõ ràng, đã xử lý sạch bệnh, không lấy giống từ vụ trước trên đất đã bị phèn.
Cải tạo đất trước khi gieo sạ
Trước khi xuống giống, bà con nên:
- Rửa phèn: Bơm nước vào – xả ra liên tục từ 2–3 lần để rửa trôi độc tố.
- Bón vôi: Dùng vôi bột (CaCO₃ hoặc Dolomite) bón 500 – 1.000 kg/ha để trung hòa độ chua và giảm độc nhôm.
- Bón phân hữu cơ, phân vi sinh: Giúp cải tạo đất, tăng khả năng phục hồi hệ rễ.
Tây Đô JSC khuyến khích bà con kết hợp sử dụng các sản phẩm cải tạo đất chuyên biệt như: men vi sinh phân hủy rơm rạ, chế phẩm phục hồi pH đất, giúp đất tơi xốp, giảm phèn rõ rệt chỉ sau 5 – 7 ngày.
Quản lý nước hợp lý
Quản lý nước tưới một cách hợp lý cũng giúp nhà nông giảm thiểu tỉ lệ lúa bị ngộ độc phèn. Dưới đây là một số cách bà con cần lưu ý:
- Không để ruộng quá khô hoặc quá ngập trong giai đoạn mạ – đẻ nhánh.
- Duy trì mực nước 3 – 5cm để giảm tác động của phèn đến rễ.
- Khi có dấu hiệu phèn nổi (mặt nước có váng đỏ), nên xả nước ngay và thay nước sạch.
Bón phân cân đối
Bón phân hợp lý cũng là cách giúp cây lúa đủ sức kháng phèn, tránh suy kiệt. Một cây lúa khỏe mạnh cũng sẽ hạn chế tình trạng lúa bị ngộ độc phèn. Ba con cần:
- Giảm phân đạm, tăng phân lân và kali.
- Bổ sung trung – vi lượng (canxi, magie, silic, kẽm…) để tăng sức đề kháng.
- Sử dụng phân bón lá giúp cây phục hồi nhanh sau khi bị phèn.
Các loại phân bón giúp hạ phèn nhanh chóng từ Tây Đô JSC
Tây Đô JSC hiện đang phân phối nhiều dòng sản phẩm chuyên biệt giúp bà con xử lý triệt để ngộ độc phèn:
- Chế phẩm vi sinh cải tạo đất: Làm tơi xốp đất, khử phèn, phân giải rơm rạ sau thu hoạch.
- Sử dụng vôi Dolomite chất lượng cao: Trung hòa phèn – mặn nhanh chóng.
- Phân hữu cơ sinh học: Bổ sung dinh dưỡng, phục hồi rễ khỏe.
Mỗi vùng đất là một đặc thù riêng, bà con hãy liên hệ trực tiếp đội ngũ kỹ thuật của Tây Đô để được khảo sát và tư vấn giải pháp phù hợp nhất nhé!
Bà con có thể tham khảo thêm qua các đường dẫn bên dưới:
> Tham khảo thêm: Cách hạ phèn nhanh chóng – Tây Đô JSC
Tổng kết
Lúa bị ngộ độc phèn là một thách thức nhưng không phải là “bó tay”. Khi bà con mình hiểu rõ bản chất đất, chọn giống đúng, cải tạo hợp lý và quản lý tốt thì cây lúa vẫn có thể phát triển khỏe mạnh, năng suất cao ngay cả trên đất phèn.
Tây Đô JSC hy vọng những chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp bà con tự tin hơn trong việc nhận biết và xử lý ngộ độc phèn một cách hiệu quả. Nếu cần hỗ trợ thêm về kỹ thuật hoặc sản phẩm cải tạo đất – đừng ngại liên hệ với chúng tôi nhé!
Lúa khỏe – đất sạch – năng suất cao: đó luôn là mục tiêu mà Tây Đô JSC mong muốn đồng hành cùng bà con trên mỗi vụ mùa.