Trong những năm gần đây, bệnh lép vàng vi khuẩn đang trở thành mối lo ngại lớn đối với người trồng lúa, đặc biệt là ở các vùng Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung và Tây Nguyên. Bệnh không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng hạt gạo, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho bà con. Vì vậy, việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trừ bệnh là điều hết sức cần thiết. Cùng Tây Đô JSC giải mã tất tần bệnh hại này trong bài viết ngày hôm nay nhé!
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh lép vàng vi khuẩn
- Nguyên nhân: Bệnh lép vàng trên lúa do vi khuẩn Burkholderia glumae (trước đây gọi là Pseudomonas glumae) gây ra. Vi khuẩn này thường tồn tại trong đất, nước, không khí và có thể lây lan qua hạt giống nhiễm bệnh. Khi điều kiện thời tiết thuận lợi, đặc biệt là trong môi trường nóng ẩm, vi khuẩn sẽ phát triển mạnh và gây hại cho cây lúa.
- Triệu chứng: Bệnh thường xuất hiện từ giai đoạn lúa bắt đầu trổ đến giai đoạn vào gạo. Những bông lúa bị nhiễm bệnh sẽ có hạt lép, vỏ trấu giữ màu vàng hoặc xanh nhạt. Khi tách vỏ trấu, phôi nhũ bên trong bị thối, không hình thành hạt gạo. Bà con có thể dễ dàng nhận biết khi thấy các bông lúa bị lép đứng thẳng lên trời, hiện tượng này thường được gọi là “bắn máy bay”.
Điều kiện phát sinh và phát triển của bệnh
Bệnh lép vàng vi khuẩn thường phát sinh mạnh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, đặc biệt là vào các vụ Hè Thu và Thu Đông. Việc bón thừa phân đạm, sạ dày, và sử dụng giống nhiễm bệnh cũng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Ngoài ra, vi khuẩn có thể tồn tại trên tàn dư cây trồng, cỏ dại và lây lan qua nước tưới hoặc gió.
Tác hại của bệnh lép vàng vi khuẩn
Bệnh lép vàng vi khuẩn gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa. Trong những trường hợp nặng, tỷ lệ hạt lép có thể lên đến 70-90%, dẫn đến giảm năng suất từ 50% trở lên. Ngoài ra, hạt lúa bị lép không thể sử dụng làm giống cho vụ sau, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất lâu dài của bà con.
Biện pháp phòng trừ bệnh lép vàng vi khuẩn
Sử dụng giống sạch bệnh
Bà con mình lưu ý, việc lựa chọn giống là bước khởi đầu vô cùng quan trọng. Hạt giống sạch bệnh không chỉ giúp cây lúa khỏe ngay từ đầu mà còn hạn chế nguy cơ mang mầm bệnh vào ruộng.
Tây Đô JSC khuyên bà con nên ưu tiên chọn giống đã qua kiểm định, đảm bảo không nhiễm bệnh. Đặc biệt, mình không nên sử dụng giống lấy từ những ruộng đã bị lép vàng ở vụ trước vì rất dễ tiềm ẩn vi khuẩn gây bệnh. Một giống khỏe, sạch bệnh là nền tảng vững chắc cho cả vụ mùa.
Tham khảo thêm một số giống lúa được kỹ sư nông nghiệp và nhà nông đánh giá cao tại đây:
Xử lý hạt giống trước khi gieo
Xử lý giống kỹ lưỡng không chỉ giúp phòng ngừa bệnh lép vàng vi khuẩn mà còn hạn chế được nhiều loại sâu bệnh khác. Trước khi bắt tay vào ngâm ủ, bà con nên phơi giống cho khô ráo, quạt sạch bụi bẩn và loại bỏ hạt lép, hạt lửng. Việc này không chỉ giúp mầm mọc đều mà còn loại bỏ phần lớn hạt yếu – vốn là nơi dễ nhiễm khuẩn nhất.
Sau khi làm sạch, mình có thể xử lý giống bằng một số loại thuốc trừ vi khuẩn thích hợp để tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại. Đây là bước tuy nhỏ nhưng rất cần thiết để bảo vệ ngay từ nước.
> Xem thêm: Cách ngâm ủ lúa giống đúng – Tây Đô JSC
Canh tác hợp lý
Gieo sạ đúng mật độ: Nhiều bà con có thói quen sạ dày để “ăn chắc”, nhưng thực tế lại khiến cây lúa bị cạnh tranh ánh sáng, dinh dưỡng và dễ nhiễm sâu bệnh hơn. Vì vậy, Tây Đô JSC khuyến cáo bà con nên gieo sạ với mật độ khoảng 100 – 120 kg/ha là vừa đủ. Cây sẽ phát triển khỏe, thân to, đẻ nhánh tốt và kháng bệnh tốt hơn.
Bón phân cân đối: Phân bón là “thức ăn” cho cây, nhưng ăn nhiều quá cũng… sinh bệnh, đặc biệt là phân đạm. Bà con mình nên bón lót bằng phân hữu cơ để cải tạo đất, sau đó bón đạm, lân theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây. Vào thời điểm làm đòng và trổ bông, nên bổ sung thêm kali, canxi và trung – vi lượng để tăng cường sức đề kháng, nâng cao chất lượng hạt và hạn chế tối đa hiện tượng lép vàng.
Quản lý nước tưới hiệu quả
Nước là yếu tố sống còn với cây lúa, nhưng nếu để ruộng quá ẩm ướt trong thời gian dài hoặc bị khô hạn bất ngờ, vi khuẩn sẽ có cơ hội tấn công mạnh mẽ hơn.
Tây Đô JSC gợi ý bà con nên duy trì mực nước hợp lý trong ruộng, đặc biệt trong các giai đoạn nhạy cảm như trổ và làm hạt. Có thể áp dụng kỹ thuật tưới luân phiên (ướt – khô – ướt) để hạn chế mầm bệnh phát triển mà vẫn đảm bảo cây lúa phát triển tốt.
Phun thuốc phòng trừ đúng thời điểm
Bệnh lép vàng vi khuẩn rất khó trị nếu đã bùng phát, vì vậy việc phòng ngừa sớm bằng thuốc BVTV là điều cần thiết.
Thời điểm lúa bắt đầu trổ và khi trổ đều là lúc bà con nên phun thuốc phòng bệnh. Một số loại thuốc hiệu quả đã được kiểm chứng như ( dẫn 1 số sản phẩm của Tây Đô JSC… có thể sử dụng theo đúng hướng dẫn. Khi dùng, nhớ tuân thủ nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc – đúng lúc – đúng nồng độ – đúng cách) để đạt hiệu quả cao mà vẫn an toàn cho người và môi trường.
> Tham khảo: KamycinUSA 76WP – Đặc trị vi khuẩn
Một số lưu ý quan trọng trong quá trình phòng bệnh lép vàng vi khuẩn
Thường xuyên thăm đồng
Bà con cần chủ động thăm ruộng định kỳ, nhất là trong giai đoạn lúa trổ đến vào chắc. Việc kiểm tra thường xuyên giúp mình sớm phát hiện các dấu hiệu ban đầu như lúa bị lép vàng, bông trổ không đều, vỏ trấu vàng nhạt… Từ đó, mình có thể can thiệp kịp thời, tránh để bệnh lan ra diện rộng gây thất thoát năng suất.
Vệ sinh đồng ruộng sau thu hoạch
Sau mỗi vụ, đừng quên dọn sạch tàn dư thực vật, nhất là rơm rạ, cỏ dại ven bờ… vì đó là nơi vi khuẩn có thể “trú ngụ” để chờ mùa sau. Việc vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ sẽ giúp bà con mình giảm nguồn lây bệnh đáng kể cho vụ kế tiếp.
Luân canh cây trồng hợp lý
Thay vì trồng lúa liên tục hết vụ này sang vụ khác, bà con có thể luân canh với các loại cây trồng khác như đậu, mè, ngô… Luân canh giúp “cắt đứt” vòng đời của vi khuẩn, làm đất nghỉ ngơi và phục hồi tốt hơn. Đây là phương pháp bền vững, vừa giúp phòng bệnh, vừa cải thiện chất lượng đất.
Kết luận
Tây Đô JSC hiểu rằng, bệnh lép vàng vi khuẩn (lép vàng trên lúa) thực sự là nỗi lo không nhỏ của bà con mình mỗi mùa vụ. Nhưng nếu bà con chủ động từ khâu chọn giống, xử lý hạt giống, canh tác đúng kỹ thuật, phòng trừ kịp thời… thì hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh hiệu quả, giữ vững năng suất và chất lượng hạt lúa.
Nếu bà con còn băn khoăn về phân bón, thuốc BVTV phù hợp, hoặc cần tư vấn kỹ thuật cụ thể cho từng vùng canh tác, đừng ngần ngại liên hệ với Tây Đô JSC. Đội ngũ kỹ thuật viên của chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bà con trên hành trình làm nông thông minh và hiệu quả hơn mỗi ngày.